رابطه مشکلات دهان و دندان با بیماری ها
بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به بیماری لثه اساسا بیشتر از افراد دارای لثه سالم با احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی مواجه هستند. البته محققان هنوز اطلاعات دقیقی در مورد این رابطه ندارند و هنوز ثابت نشده است که آیا بیماری لثه باعث ابتلا به دیگر بیماری‌ها نیز می‌شود یا نه. با این‌حال، قطعا عقل حکم می‌کند که همه ما سلامت دهان و دندان را جدی بگیریم تا مانع از ابتلا به هر گونه بیماری خاصی شویم. با این مقدمه، نگاهی می‌اندازیم به شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند با مشکلات دهان و دندان مرتبط باشند.
بیماری لثه و بیماری دیابت
بیماری دیابت می‌تواند مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها را تضعیف کند. از طرف دیگر، این بیماری به‌واسطه افزایش سطح قند خون به بیشتر کردن خطر ابتلا به بیماری لثه منجر می‌شود و خود بیماری لثه هم شرایطی را به‌وجود می‌آورد که اساسا کنترل قند خون در سطح مطلوب را سخت‌تر می‌کند. بنابراین همواره تلاش کنید که سطح قند خون را در وضعیت عادی حفظ کنید تا از این طریق از لثه هم مراقبت کرده باشید. مسواک زدن پس از وعده‌های غذایی اصلی، استفاده روزانه از نخ‌دندان و شست‌وشوی دهان با دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده را هم فراموش نکنید. هر سال هم حداقل ۲ بار باید نزد دندانپزشک بروید. گاهی اوقات ممکن است که دندانپزشک شما، جلسات مراجعه بیشتری را در طول سال برای شما در نظر بگیرد.
خشکی دهان، خشکی زبان و پوسیدگی دندان
آمارها نشان می‌دهند که ۴ میلیون نفر از مردم آمریکا به سندرم شوگرن مبتلا هستند و همین ویژگی آنان را بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات دهان و دندان می‌کند. در سندرم شوگرن، سیستم ایمنی بدن اشتباها به مجاری اشک و غدد بزاقی حمله می‌کند و همین اتفاق باعث خشکی مزمن چشم و خشکی دهان (زروستومیا) می‌شود. این درحالی است که بزاق دهان به محافظت از دندان‌ها و لثه کمک می‌کند و مانع از فعالیت باکتری‌های دخیل در شکل‌گیری حفره یا پوسیدگی دندان و ژنژیویت می‌شود. بنابراین واضح است که خشکی دهان در طولانی‌مدت اساسا شانس ابتلا به بیماری لثه و پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهد.
داروهای خاص و خشکی دهان
با توجه به این‌که خشکی دهان مزمن، خطر شکل‌گیری حفره دندان و ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد، بنابراین شاید بهتر باشد که نگاهی به داروهای مصرفی‌تان بیندازید. آنتی‌هیستامین‌ها، ضداحتقان‌ها، داروهای تسکین‌دهنده درد و داروهای ضدافسردگی همگی در گروه داروهایی قرار می‌گیرند که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. پس با پزشک معالج یا دندانپزشک درباره داروهای مصرفی‌تان مشورت کنید و اگر مشکلی وجود داشت، از آن‌ها بخواهید که در صورت امکان راه‌حل جایگزین به شما ارائه دهند.
استرس و دندان‌قروچه
اگر دچار استرس، اضطراب یا افسردگی هستید، ممکن است بیشتر در معرض دندان‌قروچه و خطر ابتلا به مشکلات دهان و دندان قرار بگیرید. افرادی که استرس دارند، سطح بیشتری از هورمون کورتیزول در بدن‌شان ترشح می‌شود و همین روند با اثرات منفی و مخرب برای لثه و دیگر بخش‌های بدن همراه می‌گردد. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس با بی‌کیفیت شدن برنامه مراقبت از دهان و دندان هم همراه است چون بیش از ۵۰ درصد افراد مبتلا به استرس به‌طور منظم مسواک زدن و استفاده از نخ‌دندان را انجام نمی‌دهند.
پوکی استخوان و از دست دادن دندان
بیماری پوکی استخوان بر روی همه استخوان‌های بدن (ازجمله استخوان فک) تاثیر منفی می‌گذارد و بنابراین می‌تواند باعث از دست دادن دندان شود. باکتری‌های دخیل در پریودنتیت (بیماری لثه در مرحله شدید) نیز می‌توانند در تحلیل استخوان فک نقش داشته باشند. یک نوع از داروهای مخصوص پوکی استخوان، یعنی بیس‌فسفونات‌ها، هم می‌تواند خطر ابتلا به نوعی بیماری نادر به نام «استئونکروز» (osteonecrosis) را تا حدودی بیشتر کند. این بیماری نادر باعث مرگ استخوان فک می‌شود. البته این مشکل معمولا فقط پس از جراحی دندان می‌تواند نگران‌کننده باشد، نه در حالت عادی. بنابراین اگر از بیس‌فسفونات‌ها استفاده می‌کنید، این موضوع را به دندانپزشک اطلاع دهید.
رنگ‌پریدگی لثه و بیماری کم‌خونی
فردی که به بیماری کم‌خونی مبتلا باشد، ممکن است با درد و رنگ‌پریدگی لثه و همچنین تورم و التهاب در زبان مواجه شود. در بیماری کم‌خونی، بدن به اندازه لازم سلول خونی قرمز ندارد یا سلول‌های خونی قرمز حاوی هموگلوبین کافی نیستند. درنتیجه، بدن نمی‌تواند اکسیژن مورد نیازش را به اندازه کافی دریافت کند. بیماری کم‌خونی دارای انواع مختلفی است و درمان‌های متناسب با هر نوع نیز با نوع دیگر تفاوت دارد. بنابراین بیماری کم‌خونی را جدی بگیرید و برای درمان آن اقدام کنید.
اختلالات خوردن و فرسایش مینای دندان
دندانپزشکان معمولا اولین کسانی هستند که نشانه‌های اختلالات خوردن مثل اختلال بولیمیا (پرخوری عصبی) را تشخیص می‌دهند. در این اختلال، اسید معده که به‌علت استفراغ مکرر به درون دهان برمی‌گردد، می‌تواند شدیدا باعث فرسایش مینای دندان شود. روند پاک‌سازی که در اختلالات خوردن پیش می‌آیند، باعث تورم در دهان، گلو، غدد بزاقی و همچنین بوی بد در دهان می‌شود. آنورکسیا (بی‌اشتهایی عصبی)، بولیمیا و دیگر اختلالات خوردن می‌توانند باعث کمبودهای تغذیه‌ای جدی شوند و از این طریق سلامتی دندان‌ها را شدیدا تحت تاثیر خودشان قرار دهند.
برفک و HIV
افراد مبتلا به HIV و ایدز ممکن است با برفک دهان، زگیل دهانی، تبخال، آفت دهان و لوکوپلاکی مودار مواجه شوند. در لوکوپلاکی مودار، لکه‌های سفید یا خاکستری روی زبان یا داخل لایه درونی گونه‌ها به‌وجود می‌آیند. ضعف سیستم ایمنی بدن و ناتوانی آن برای جلوگیری از بیماری‌ها، عامل اصلی در این وضعیت است. تجربه خشکی دهان هم از دیگر مشکلات رایج در میان افراد مبتلا به HIV و ایدز محسوب می‌شود که خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد و همچنین کارهای ساده‌ای مثل جویدن، غذا خوردن، بلعیدن یا صحبت کردن را دشوار می‌سازد.
درمان بیماری لثه و کمک به آرتریت روماتوئید
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ۸ برابر بیشتر از افراد غیرمبتلا به این بیماری با خطر ابتلا به بیماری لثه مواجه هستند. وجه مشترک میان این دو بیماری هم التهاب است و باعث تشدید تصاعدی هر دو مشکل می‌شود. از طرف دیگر، ممکن است که افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید به‌علت آسیب‌دیدگی مفاصل انگشت، در مسواک زدن و استفاده از نخ‌دندان دچار مشکل شوند. با این‌حال، خبر خوب این است که درمان التهاب لثه و بیماری لثه می‌تواند درد مفصلی و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید را هم کاهش دهد.
از‌دست‌دادن دندان و بیماری کلیوی
بزرگسالان بدون دندان معمولا بیشتر از بزرگسالان دارای دندان با احتمال ابتلا به بیماری کلیوی مزمن مواجه هستند. البته این‌که بیماری کلیوی و بیماری پریودنتال دقیقا چه ارتباطی با همدیگر دارند، هنوز به‌طور کامل روشن نیست. اما محققان اظهار می‌کنند که التهاب مزمن می‌تواند رشته پیوندی باشد که این دو بیماری را به همدیگر وصل می‌کند. بنابراین، مراقبت صحیح از دندان‌ها و لثه می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات کلیوی مزمن را کاهش دهد.
بیماری لثه و زایمان زودرس
اگر باردار هستید و دچار بیماری لثه شده‌اید، شانس زودتر متولد شدن نوزاد و کوچک‌تر بودن او بیشتر می‌شود. در این مورد هم البته هنوز ربط بین این دو مساله به‌روشنی مشخص نیست، اما التهاب یا بیماری‌های لثه می‌توانند عامل مقصر باشند. به نظر می‌رسد که بارداری و تغییرات هورمونی ناشی از آن می‌توانند باعث تشدید بیماری لثه شوند. بنابراین برای مراقبت از خود و فرزندتان حتما با متخصص زنان و دندانپزشک مشورت کنید.